facebook pixel 1 facebook pixel 2

Kalendarium rzepaku

Kiedy sieje się rzepak? Kiedy rzepak kwitnie, a kiedy dojrzewa?

Rzepak ozimy już od jakiegoś czasu cieszy się dużym zainteresowaniem rolników, głównie ze względu na swoją dochodowość. Aby jednak „wycisnąć” jak najwięcej z tej produkcji, trzeba spełnić pewne warunki, a przede wszystkim, poznać tę uprawę: jej fazy rozwojowe i terminy, w jakich rzepak kiełkuje, kwitnie, pyli i kiedy jest gotowy do zbioru.

Zanim podamy konkrety, warto pamiętać, że poszczególne, podane niżej terminy oraz fazy wegetacyjne roślin różnią się zarówno w zależności od regionu kraju, jak i od przebiegu pogody w trakcie sezonu wegetacyjnego. I tak, na najcieplejszym w naszym kraju zachodzie (Wielkopolska, lubuskie) i południowym zachodzie (Dolny Śląsk) terminy siewu są często o ok. 2 tygodnie „opóźnione” względem znacznie chłodniejszego północnego wschodu (Suwałki), a zbiór – analogicznie – przyspieszony.

Wszystkie terminy są też zależne od wysianej odmiany, każda ma swoje cechy charakterystyczne, w tym m.in. wczesność. Aby określić kolejne fazy wegetacji, stosujemy unijną skalę BBCH.

Kiedy siać rzepak?

A więc… od kiedy i do kiedy można siać rzepak ozimy? Dla większości regionów Polski, optymalny termin siewu rzepaku to standardowo 5-25 sierpnia. Późniejsze siewy mogą skutkować znacznym obniżeniem potencjału plonowania. W przypadku 2 tygodni opóźnienia, straty w plonie mogą sięgnąć nawet 1 t/ha. Rzepak ozimy potrzebuje bowiem 75-85 dni wegetacji na optymalny rozwój i zbudowanie odporności przed zimą. 

Oczywiście, wszystko zależy od pogody – w przypadku tak późnych i łagodnych zim, jakie mamy w ostatnich latach, terminy siewu mogły być lekko „naciągane”, co nie miało przełożenia na pogorszenie i obniżenie plonu. Pamiętajmy też, że termin siewu rzepaku ozimego należy uzależniać od indywidualnych cech i tempa rozwoju danej odmiany.

Kiedy kiełkuje rzepak?

Kiełkowanie rzepaku to pierwsza faza BBCH i obejmuje etap od siewu (BBCH 00) do momentu, kiedy liścienie przedostają się na powierzchnię gleby (BBCH 09). Rzepak prawidłowo wysiany w optymalnym terminie wschodzi zazwyczaj maksymalnie w ciągu tygodnia, a w wyjątkowo sprzyjających warunkach – nawet po 3 dniach. Z kolei w okresie suszy, czy po nieprawidłowym siewie (np. zbyt głębokim), proces ten jest zaburzony. Możemy wtedy zaobserwować opóźnione i nierównomierne wschody.

Kiedy kwitnie rzepak?

Standardowo, kwitnienie rzepaku ozimego przypada średnio na przełom kwietnia i maja. Średnio, co oznacza, że może rozpocząć się dwa tygodnie wcześniej – w połowie kwietnia, a w niektórych latach i bliżej połowy maja.

Jak w przypadku innych faz wegetacyjnych, tak i tutaj – to, od kiedy do kiedy kwitnie rzepak, jest dosyć „elastyczne”.  Znaczący wpływ ma tu temperatura, ale też wilgotność gleby i nawożenie. Pierwsze rozkwitnięte kwiaty rzepaku pojawiają się już podczas tzw. fazy żółtego pąka (BBCH 57), jednak kwitnienie jako faza w ogólnie przyjętej skali to BBCH 60-69.

Rzepak w trakcie sezonu wegetacyjnego kwitnie raz, za to dosyć obficie. To, jak długo kwitnie rzepak, również jest uzależnione od przebiegu pogody, jednak czas ten zazwyczaj zbliżony jest do ok. 3 tygodni. Okres kwitnienia to jednocześnie też czas pylenia rzepaku. A kiedy rzepak przestaje pylić? Analogicznie – kiedy kwiaty przekwitają.

Kiedy zbieramy rzepak ozimy?

Rzepak osiąga pełną dojrzałość w fazie BBCH 89, kiedy prawie wszystkie łuszczyny są już dojrzałe, a nasiona brązowo-czarne i twarde. Następnie roślina zamiera i usycha, jest gotowa do zbioru. W trakcie wegetacji wiosenno-letniej rzepak potrzebuje ok. 120-130 dni do osiągnięcia pełnej dojrzałości nasion. Jest to oczywiście średnia suma, dużo zależy tu od warunków pogodowych, ale jest to też cecha indywidualna odmiany.

Niestety, tak naprawdę określenie optymalnego terminu zbioru wcale nie jest prostą sprawą. Szczególnie, że rośliny dojrzewają nierównomiernie i są podatne na osypywanie nasion. Często więc producenci podejmują za wcześnie decyzję o zbiorze. Warto jednak pamiętać, że nasiona za wcześnie zebrane nie będą w pełni dojrzałe. A więc kiedy zbieramy rzepak ozimy? Najlepiej obliczyć, kiedy rzepak wchodzi w okres dojrzałości technicznej – czyli ok. miesiąc od końca kwitnienia – a potem dokładnie lustrować plantację. Zazwyczaj zbiór rzepaku rozpoczyna się już na początku lipca.