Skracanie rzepaku jesienią

W tym artykule odpowiemy na trzy podstawowe pytania dotyczące skracania rzepaku jesienią:

1. Jak powinna wyglądać roślina o wyregulowanym wzroście?
2. Kiedy skracać rzepak?
3. Jakie substancje czynne wybrać do regulacji roślin?

Jak powinien wyglądać rzepak jesienią?

Rośliny rzepaku potrzebują 70-80 dni jesiennego wzrostu w temperaturach powyżej 5 stopni Celsjusza, które uznajemy za temperatury efektywne. Trzeba zadbać, żeby w tym czasie osiągnęły one optymalny pokrój, na który składa się:

• Prawidłowo wykształcona rozeta liściowa. Taka rozeta powinna posiadać co najmniej 8 liści właściwych, a optymalnie rozwinąć od 10 do 12 liści właściwych.
• Mocny palowy system korzeniowy, który sięga na głębokość 20 cm wgłąb gleby.
• Silna i gruba szyjka korzeniowa o średnicy 8-10 mm.
• Osadzony nisko nad ziemią i niewyniesiony pąk wierzchołkowy. Prawidłowy pąk wierzchołkowy nie powinien wystawać ponad szyjkę korzeniową więcej niż 4-5 mm.

Do uzyskania na jesieni takiego wyglądu roślin rzepaku niezbędna jest dobrze przeprowadzona regulacja pokroju roślin. Przy czym trzeba sobie niestety uświadomić, że niewłaściwy jesienny rozwój łanu jest odpowiedzialny za straty w plonie sięgające nawet 50% jego ilości.

Fot. Niewyniesiony pąk wierzchołkowy w nowoczesnej odmianie rzepaku ES Capello przed zabiegiem skracania.

Fot. Wybujały rzepak - pąk wierzchołkowy wyniesiony nazbyt wysoko.

Fot. Szyjka korzeniowa w odmianie bez nadmiernej elongacji.

Fot. Nadmiernie wydłużona szyjka korzeniowa w roślinie podatnej na elongację i bez wykonania zabiegu skracania rzepaku jesienią.

Kiedy skracać rzepak?

Rośliny poddane zabiegowi skracania nie powinny znajdować się ani w zbyt późnej, ani w zbyt wczesnej fazie rozwojowej. Skracanie przeprowadzone zbyt późno będzie zwyczajnie nieskuteczne, a zbyt młodym roślinom regulacja pokroju zaszkodzi.

najlepsze faza rozwojowa

Regulatory wzrostu zadziałają optymalnie w fazie od 4 do 6 liści właściwych, maksymalnie zaś do 8 liści. Podczas długiej i ciepłej jesieni, gdy na naszych polach siejemy odmiany starsze genetycznie, konieczne okazać się może dwukrotne skracanie rzepaku.

Jakie substancje wybrać do skracania rzepaku?

Do stosowania w ragulacji rzepaku przeznaczone są dwie grupy substancji chemicznych: inhibitory syntezy giberelin oraz triazole.

inhibitory syntezy giberelin

• chlorek chloromekwatu (CCC)
• chlorek mepikwatu

Obie substancje to regulatory wzrostu. Silnie kształtują pokrój rośliny, ale nie mają działania fungicydowego. Te preparaty możemy stosować w temperaturze od 8-15 stopni Celsjusza, przy czym najlepsze efekty przyniesie użycie ich w temperaturze 10-12 stopni Celcjusza.

Chlorku mepikwatu nie należy stosować solo. Używamy go w mieszaninach zbiornikowych, w których komponentem jest preparat grzybobójczy - triazol.

triazole

• difenokonazol
• tebukonazol

Triazole mają przede wszystkim działanie grzybobójcze, a regulacja pokroju jest w ich przypadku niejako efektem ubocznym. Zabezpieczają rzepak przed bardzo groźnymi chorobami: suchą zgnilizną kapustnych i czernią krzyżowych.

bardziej regulacja czy ochrona?

W przypadku odmian, które mają tendencję do bardziej wybujałego wzrostu jesiennego skupiamy się na procesach regulacji pokroju. W takim wypadku wykonanie zabiegu z nastawieniem na skracanie da najlepszy efekt.

W przypadku nowoczesnych odmian bez problemu z wydłużaniem szyjki korzeniowej i wynoszeniem pąka wierzchołkowego skupiami się na ochronie, aby ukształtować maksymalny potencjał plonotwórczy i ochronić zawiązki pędów bocznych przed chorobami.

Przykładem nowoczesnych odmian rzepaku odpornych na elongację szyjki korzeniowej są:

• Lid Generoso
• Lid Invicto
• Lid Caliento
• Lid Tebo
• Amoroso
• ES Capello

Dawki substancji czynnych

Pamiętajmy, że dla rzepaku bardziej bezpieczne są zawsze dawki obniżone. Można także przyjąć strategię dawek dzielonych. Skracanie rzepaku jesienią rozbijamy wtedy na dwa przejazdy. Pierwszy w fazie BBCH 14 (w fazie 4 liści właściwych) z użyciem 60% całej dawki środków, drugi w fazie BBCH 17-18 (w fazie 4 par liści właściwych) z użyciem pozostałych 40% dawki środków.

Podsumowanie

Skracając rzepak w odpowiednim terminie osięgniemy maksymalny potencjał plonotwórczy: pogrubienie szyjki korzeniowej, odpowiedni rozwój systemu korzeniowego, właściwy stożek wzrostu. Przy okazji zabezpieczymy rośliny przed chorobami grzybowymi: suchą zgnilizną kapustnych, czernią krzyżowych. Udane skracanie rzepaku jesienią to rośliny nieco "wciągnięte". Choć wewnętrzne liście pozostaną uniesione nieco w górę, cała rozeta liściowa rozłoży się nisko przy ziemi i będzie odporna na działanie przymrozków czy mrozów. Całkiem praktycznie już cienka warstwa śniegu przykryje tak wyglądające rzepaki, zabezpieczając je w trakcie spoczynku zimowego.