Głownia guzowata kukurydzy - objawy, szkodliwość i zwalczanie

Guzowata głownia kukurydzy - dlaczego się pojawia?

Głównym źródłem porażenia roślin są znajdujące się w glebie lub na jej powierzchni zarodniki – tzw. teliospory, które są w stanie przeżyć na danym stanowisku nawet do 3 lat. Namnożeniu dużej ilości materiału infekcyjnego na polu sprzyja wieloletnia uprawa kukurydzy w monokulturze. Patogen może być również przenoszony z sąsiednich upraw przez wiatr oraz wraz z wodą. Rozwojowi choroby sprzyja sucha, ciepła pogoda z przelotnymi opadami deszczu. Optymalna temperatura dla głowni waha się w granicach 25–35°C.

Jak wygląda guzowata głownia kukurydzy?

Ze względu na charakterystyczne objawy, guzowata głownia kukurydzy jest jedną z najprostszych do identyfikacji chorób kukurydzy. Objawy porażenia roślin Ustilago maydis pojawiają się na nadziemnych jej częściach w postaci narośli, nazywanych również guzami. Powstają one w wyniku nadmiernego rozrostu porażonych komórek. Początkowo guzy są mięsiste i jasne, a z czasem brunatnieją, marszczą się i pękają. Narośla pojawiają się tam, gdzie następuje wniknięcie zarodnika grzyba – mogą występować zarówno na kolbach, jak i na wiechach oraz pędach kukurydzy.

Fot. Wygląd głowni guzowatej kukurydzy - objawy widoczne na kolbie.

Guzowata głownia kukurydzy - objawy i cykl życia patogenu

W zależności od przebiegu pogody, w naszym klimacie w ciągu sezonu wegetacyjnego Ustilago maydis rozwija od 2 do 3 pokoleń, a wytworzenie nowej generacji zarodników zajmuje mu średnio 2 tygodnie. Największe zagrożenie dla kukurydzy stanowią dwa pierwsze pokolenia. Jakie objawy daje każda z nich?

• 1. generacja głowni guzowatej na plantacji kukurydzy pojawia się wiosną, kiedy rośliny są w fazie 4 do 7 liści właściwych, co przypada na okres pomiędzy końcem maja a końcem czerwca. Narośla występują głównie na blaszkach liściowych, wzdłuż nerwów. W efekcie powodując ich marszczenie się i zwijanie. Często pokrywa się to z miejscami żerowania ploniarki zbożówki lub w miejscach uszkodzeń spowodowanych przed wczesnowiosenne przymrozki, grad czy stosowane herbicydy. Infekująca pędy kukurydzy Ustilago maydis powoduje zahamowanie wzrostu roślin, ich karłowacenie i zdeformowanie, a nawet zamieranie.
• 2. generacja głowni guzowatej występuję w czasie wiechowania i kwitnienia kukurydzy, czyli pojawia się latem, w okolicach lipca. Guzy powodowane przez drugie pokolenie występują głównie na wiechach oraz młodych, rozwijających się kolbach. Podobnie jak w przypadku pokolenia pierwszego, tej generacji tej generacji również sprzyjają uszkodzenia spowodowane przez szkodniki – głównie mszyc oraz omacnicy prosowianki. Jeśli dojdzie do porażenia kolb przez wiele patogenów mogą one nie wytworzyć ziarniaków. Z kolei zakażone wiechy produkują mniej pyłku.
• 3. generacja głowni guzowatej pojawia się najczęściej w sierpniu, kiedy kukurydza znajduje się w  fazie dojrzałości mlecznej ziarniaków.  Najczęściej narośla przez nią powodowane pojawiają się tylko na czubkach kolb, rzadziej na łodygach i korzeniach podporowych. W przeciwieństwie do poprzednich pokoleń nie powoduje bezpośredniej straty w ilości plonu, ale wpływa na obniżenie jego jakości spowodowaną zmniejszeniem zawartości białka w ziarnie.

W zależności od miejsca występowania narośli, mogą być one różnej wielkości – najmniejsze, wielkości kilku centymetrów spotykamy na liściach, na łodygach są już one nieco większe i osiągają wielkość porównywaną do wielkości jaja kurzego. Największe guzy – wielkości nawet kilkunastu centymetrów – występują na wierzchołkach kolb.

Występowanie i szkodliwość guzowatej głowni kukurydzy

Pomimo tego, że głownia występuje powszechnie na terenie całego kraju, jej nasilenie nie jest jednakowe każdego roku. Najczęściej liczba porażonych roślin waha się w przedziale 5–10%. Choroba może jednak występować epidemicznie, zakażając nawet 80% roślin. Wówczas straty przez nią powodowane sięgać mogą nawet 15%. Jednak, aby tak się stało, oprócz (oczywistej) obecności materiału infekcyjnego na uprawianym stanowisku lub w jego sąsiedztwie musi nastąpić szereg innych niekorzystnych dla rośliny uprawnej okoliczności, powodujących jej osłabienie lub uszkodzenie. Należą do nich m.in.:

• żerowanie szkodników – w szczególności ploniarki zbożówki, mszyc, wciornastków oraz omacnicy prosowianki,
• mechaniczne zabiegi pielęgnacyjne,
• niekorzystne warunki pogodowe, takie jak: wiosenne przymrozki, susza oraz gradobicie,
• wykonywane zabiegi herbicydowe i nawożenie.

Zaobserwowano również, że choroba występuje częściej na kukurydzy z wczesnych siewów, do zbyt chłodnej gleby oraz na roślinach z objawami niedoborów składników pokarmowych.

Czy zaatakowaną kukurydzę przez guzowatą głownię można wykorzystać?

Pomimo mało atrakcyjnego wyglądu, kukurydza z objawami głowni guzowatej może być wykorzystywana do skarmiania zwierząt. Jedynie ze względu na zawartość teliospor w paszy jest ona dla nich mniej atrakcyjna zapachowo. Dlatego przy jej przygotowaniu zaleca się mieszać kukurydzę zainfekowaną z tą pochodzącą ze zdrowych plantacji. Porażenie głownią, nie ma większego wpływu na przebieg procesu fermentacji masy zielonej i w takiej formie powinna być podawana zwierzętom. Samo porażenie kukurydzy głownią nie dyskwalifikuje jej do przeznaczenia na paszę. Aczkolwiek trzeba mieć świadomość, że towarzyszy jej często obecność grzybów z rodzaju Fusarium, mogących wytwarzać toksyczne metabolity – mykotoksyny. Takie rośliny należy wówczas przeznaczyć jako surowiec do biogazowni.

Zwalczanie guzowatej głowni kukurydzy

W zwalczaniu guzowatej głowni w kukurydzy najważniejsze są metody zapobiegania jej wystąpienia. Stosowane zaprawy nasienne chronią przed wystąpieniem chorób grzybowych kukurydzy jedynie na wczesnym etapie jej rozwoju. Ze względu na brak zarejestrowanych fungicydów do jej zwalczania oprysk na głownie guzowatą  na tę chwilę jest niemożliwy do wykonania. Jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania porażeniu roślin kukurydzy przez głownie jest wybór odmian wykazującą zwiększoną odporność na tę chorobę. Poznaj odmiany kukurydzy Tropical Dent® opierające się chorobie:

• ES KATAMARAN (FAO 220)
• LID1015C (FAO 220)
• ES SUBMARINE (FAO 230)
• LID1145C (FAO 230)
• ES PERSPECTIVE (FAO 240)
• ES INVENTIVE (FAO 240)
• ES CREATIVE (FAO 240)
• LID2020C (FAO 240)
• ES HEMINGWAY (FAO 240)
• ES ASTEROID (FAO 240)
• ES MYFRIEND (FAO 250)
• ES MIDWAY (FAO 260)
• ES MYLADY (FAO 270)

Mówiąc ‘głownia kukurydzy’ na myśli mamy głownię guzowatą. Jednak na tej roślinie uprawnej spotkać możemy również głownię pylącą, wywoływaną przez grzyb nazywany Sphacelotheca reiliana. Sprawdź jakie są przyczyny występowania głowni kukurydzy?

ZAPYTAJ O ODMIANY KUKURYDZY LIDEA

Chcesz zapytać o nasze odmiany? Wypełnij poniższy formularz, a my skontaktujemy się z Tobą.

Źródło:

1. odr.pl/doradztwo/produkcja-roslinna/inne/glownia-guzowata-kukurydzy
2. naszarola.pl/najwazniejsze-choroby-kukurydzy-biologia-i-zwalczanie
3. agrofakt.pl/glownia-na-kukurydzy-czyli-glownia-guzowata-czy-jest-zagrozeniem
4. topagrar.pl/articles/kukurydza/glownia-guzowata-czy-jest-zrodlem-mykotoksyn
5. naszarola.pl/glownia-kukurydzy
6. terazpole.pl/uprawa/kukurydza/glownia-guzowata-kukurydzy-przyczyny-i-szkodliwosc
7. odr.pl/doradztwo/produkcja-roslinna/inne/glownia-guzowata-kukurydzy