Uprawa kukurydzy w Polsce

WYMAGANIA GLEBOWE I KLIMATYCZNE, PRZEDPLON DLA KUKURYDZY

Decydując się na uprawę kukurydzy, należy odpowiednio dobrać wczesność mieszańców (FAO), dostosowaną do położenia geograficzno-klimatycznego stanowiska oraz kierunku użytkowania.

Uprawa kukurydzy jest możliwa na niemal każdym stanowisku glebowym. Niemniej jednak na stanowiskach bardzo ciężkich oraz glebach lżejszych mogą pojawiać się trudności, na co musimy być przygotowani. Kukurydza jest rośliną bardzo tolerancyjną na przedplon, dobrze znosi monokulturę, jednak zaleca się uprawiać ją po roślinach dobrze użyźniających glebę, np. strączkowych, motylkowych, okopowych na oborniku. Kukurydza nadaje się do uprawy na terenie całego kraju, idealny dobór wczesności odmiany do regionu jest jedną z gwarancji satysfakcjonującego plonu ziarna czy kiszonki.

UPRAWA PRZEDSIEWNA pod kukurydzę 

Przy siewie kukurydzy, należy skupić się na starannym przygotowaniu gleby, jest to najważniejszy zabieg warunkujący uzyskanie wysokich plonów. Zabiegi wiosenne należy ograniczyć do minimum, szczególnie w ostatnich latach, kiedy mamy do czynienia z wiosennymi suszami (każde dodatkowe wzruszanie gleby powoduje dodatkowe straty wody z wierzchnich warstw gleby), natomiast orkę zaleca się wykonać przed zimą, gdyż młode siewki kukurydzy są wrażliwe na osiadanie gleby. Głębokość siewu nasion kukurydzy uzależniona jest od rodzaju gleby, średnio wynosi 4-6 cm (im stanowisko słabsze, tym większa głębokość), nie należy natomiast siać głębiej niż 8 cm.

Termin siewu kukurydzy

Przy uprawie kukurydzy, oprócz doboru odmiany, na plonowanie oraz rozwój silnie wpływa również siew, który należy wykonać w miarę możliwości jak najwcześniej. Musimy pamiętać, iż o terminie siewu nasion decyduje temperatura gleby, a nie temperatura powietrza! Optymalny średni termin siewu w Polsce to druga i trzecia dekada kwietnia, jednak w tym wypadku warto kierować się idealnymi warunkami oraz własnymi obserwacjami temperatury gleby.

Dla stabilnych wschodów oraz prawidłowego rozwoju we wczesnych fazach rozwojowych kukurydza potrzebuje ogrzanej gleby do ok. 10°C. W tym wypadku należy dodać, że wpływ na termin siewu ma również typ ziarna kukurydzy - ziarno typu flint pozwala na siew w glebę ogrzaną do 6-8°C, z kolei ziarno typu dent ma wyższe wymagania termiczne gleby wynoszące 10-12°C. Należy liczyć się z faktem, że gleba nagrzewa się nierównomiernie – decyduje o tym zawartość substancji organicznej jak i klasa gleby. Stanowiska lekkie posiadają mniej materii organicznej względem gleb ciężkich i to właśnie lżejsze, piaszczyste gleby nagrzewają się szybciej od tych cięższych, o wyższej zawartości materii organicznej.

WYMAGANIA POKarmowe KUKURYDZY

Kukurydza należy do roślin o dużym zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe, każde ograniczenie w dostarczaniu składników pokarmowych przyczynia się do ograniczania potencjału plonowania. Prawidłowe nawożenie w uprawie kukurydzy polega przede wszystkim na kontroli działania azotu (najważniejszy składnik plonotwórczy). To właśnie stymulowanie gospodarki azotowej oraz wodnej (potas) rośliny są głównymi funkcjami większości składników pokarmowych. 

Przystępując do nawożenia kukurydzy, powinniśmy znać odczyn gleby, bowiem wapnowanie powinno być zastosowane w pierwszej kolejności najlepiej bezpośrednio po zbiorze przedplonu, a sam odczyn znacząco wpływa na dynamikę i efektywność pobierania składników pokarmowych. Dopiero w następnej kolejności powinniśmy przeprowadzać zabiegi nawozowe. Odczyn pH gleby w uprawie kukurydzy powinien wynosić 5,6-7,2. Taki odczyn ułatwia dostęp składnikom pokarmowym, tworząc silny system korzeniowy oraz zwiększając odporność na suszę. Jak już wspomnieliśmy, Polska jest krajem, w którym często występuje susza wiosenna, przez co gleba jest uboga w wodę. Z tego powodu to wiosną, najpóźniej w trakcie siewu kukurydzy powinniśmy podawać roślinom azot (co najmniej częściowo) oraz fosfor - to właśnie ten drugi składnik wspomaga rozwój systemu korzeniowego. 

Podnoszenie zawartości próchnicy w glebie przyczynia się do podnoszenia potencjału gleby do zatrzymywania wody w warstwach gleby dostępnych dla roślin. Opady w okresie wegetacji kukurydzy od kwietnia do maja oraz ilości wody, są podstawowym elementem decydującym o wysokości plonowania, silniej działającym niż sumy lub średnie temperatury w tym okresie – należy pamiętać, że najczęściej do końca maja lub początku czerwca, kiedy rośliny osiągają fazę 5-ciu liści właściwych, kształtuje się ich potencjał plonowania.

nawożenie kukurydzy

Nawożenie fosforem i potasem

Kukurydza jest rośliną o bardzo wysokich wymaganiach pokarmowych, szczególnie względem potasu, którego roślina pobiera najwięcej. Fosfor dobrze wpływa na rozwój kukurydzy w początkowych stadiach (w szczególności systemu korzeniowego) oraz w fazie kwitnienia, natomiast potas ważny jest podczas całego okresu wegetacyjnego, kontrolując gospodarkę wodną rośliny.

Maksymalne pobieranie głównych składników pokarmowych jest wysoce zróżnicowane i przypada na fazy:

• Potas – 7-8 tydzień po wschodach
• Fosfor – 9-11 tydzień po wschodach
• Azot – 7-9 tydzień po wschodach

Przykładowo przy średnim rocznym plonie ziarna na poziomie 7,5 t/ha w bilansie potrzeb pokarmowych kukurydzy uprawianej w monokulturze należy, więc uwzględnić dopływ składników pokarmowych w ilości około 7-10 kg P2O5 /ha oraz 50-60 kg K2O/ha. Dawka nawozowa tych składników przy średniej zasobności gleby, po uwzględnieniu dopływu z resztek roślinnych wynosiłaby kolejno 60 kg P2O/ha i 100 kg K2O/ha.

Nawożenie azotem

Trzy etapy nawożenia azotem:

• wyznaczenie dawki azotu
• ustalenie terminu stosowania
• dobór nawozu

Wybór nawozu azotowego wymaga rozważenia kilku opcji optymalizujących wykorzystanie przez roślinę azotu, a mianowicie:

• uzupełnieni rezerw P i K -> nawozy wieloskładnikowe, np. NPK
• nawożenie startowe -> nawozy NP, NPK
• stanowiska zasobne w P i K -> saletrzaki, saletra amonowa, RSM
• nawożenie pogłówne -> saletra amonowa, saletra wapniowa, saletra wapniowo-amonowa, RSM (opcja węże rozlewowe)

Kukurydza na nawożenie azotem bardzo dobrze reaguje w latach wilgotnych, natomiast ujemnie przy zastosowaniu dużych dawek w latach suchych. Ujemna reakcja jest tym większa, im mniejsze pobieranie potasu i fosforu.

Jednostkowe pobieranie składników pokarmowych z plonem kukurydzy

Nawożenie organiczne

Kukurydza podczas rozwoju efektywnie wykorzystuje składniki zawarte w oborniku czy gnojowicy (kukurydza jest rośliną niemal idealnie przystosowaną do nawożenia nawozami naturalnymi). Należy pamiętać o głównym okresie zapotrzebowania na fosfor i azot, którym są miesiące letnie. Wartość nawozową składników mineralnych w nawozie organicznym w roku aplikowania określa się stosując tzw. równoważnik nawozowy. Współczynniki nawozowe umożliwiają wyliczenie całkowitej ogólnej ilości danego składnika na formę, która jest wykorzystywana przez rośliny.

Nawożenie magnezem i siarką

Decydując się na uprawę kukurydzy, należy zwrócić uwagę na zasobność gleby, aby charakteryzowała się co najmniej średnią zasobnością w przyswajalny magnez oraz siarkę. Niedobór wspomnianych pierwiastków może mocno przyczynić się do spowolnionego rozwoju roślin. Przy braku nawożenia organicznego i naturalnego zalecane jest stosowanie siarki i magnezu w wysokości 25-75% potrzeb pokarmowych.

PROFILaktyczne stosowanie mikroelementów kukurydzy

Pięć najważniejszych mikroelementów w uprawie kukurydzy.

• Cynk
• Bor
• Miedź
• Mangan
• Molibden

W uprawie kukurydzy najważniejszym mikroelementem jest cynk, który identycznie jak fosfor, wpływa w początkowej fazie rozwoju na szybki rozwój systemu korzeniowego, a później na procesy enzymatyczne i syntezę białek, przez co wyraźnie zwiększa się efektywność nawożenia NPK.

ochrona herbicydowa kukurydzy

Kukurydza jest gatunkiem rośliny wymagającym  intensywnej uprawy, jeśli natomiast chodzi o odchwaszczanie, to prawidłowo dobrana strategia ochrony herbicydowej pozwala na jej „zamknięcie” nawet w jednym zabiegu. Wyróżniamy dwa terminy w ochronie kukurydzy: nalistny oraz doglebowy (przedsiewny oraz posiewny). Dobierając strategię ochrony herbicydowej, musimy poznać kilka czynników dotyczących naszej plantacji, są to m.in.: zachwaszczenie historyczne lub obecne (w przypadku zabiegu powschodowego) plantacji (gatunkowe i ilościowe), przedplon oraz prognoza pogody - aby odpowiednio dobrać substancje aktywne oraz ich mechanizmy działania. 

Zakłada się, że najbezpieczniejsze' zastosowanie herbicydów dla roślin kukurydzy przypada na termin 2/3 dni przed wschodami. W zwalczaniu chwastów powschodowo (nalistnie) ochrona jest trudniejsza, gdyż występują uciążliwe chwasty: ostrożeń, rdesty, perz czy powój, a zwalczenie ich optymalnymi dawkami może być niemożliwe, natomiast zwiększenie dawek herbicydów jest ryzykowne dla rośliny uprawnej. Zalecane i coraz popularniejsze w ostatnich latach jest stosowanie dawek dzielonych w nieodległych terminach (7-10 dni), ponieważ taka strategia pozwala na zwalczanie kolejnych wschodzących chwastów w fazie siewki, a obniżona dawka substancji aktywnych pozwala zminimalizować ryzyko fitotoksyczności dla roślin kukurydzy.

szkodniki kukurydzy

Uprawa kukurydzy w ostatnich latach dynamicznie zwiększała swój zasięg oraz powierzchnię uprawy, z tego powodu naturalnie zwiększa się liczba oraz populacja gatunków, będących szkodnikami kukurydzy. Brak ochrony roślin przed tymi agrofagami może skutkować znacznymi ubytkami na plantacji. Warto zatem kontrolować obecność szkodników szczególnie w początkowych fazach rozwojowych, a również zwracać uwagę na progi ekonomicznej szkodliwości oraz sprawdzać dynamicznie zmieniającą się listę dostępnych w uprawie kukurydzy substancji aktywnych oraz korzystać z coraz szerszej oferty metod biologicznych. 

Do najważniejszych szkodników występujących w uprawie kukurydzy zaliczamy:

• drutowce,
• rolnice,
• pędraki,
• ploniarkę zbożówkę,
• omacnica prosowiankę,
• stonkę kukurydzianą.

W celu ograniczenia występowania powyższych szkodników do minimum najważniejszą rolę odgrywa prawidłowy płodozmian!  Jest to również najprostsza metoda zmniejszenia presji szkodników. Warto również mieć na uwadze to, że w przypadku niektórych szkodników, takich jak choćby ploniarki zbożówki nie mam już dostępnych możliwości chemicznej ochrony insektycydowej, natomiast w przypadku innych, takich jak omacnica, ochrona ta jest technicznie trudna (z uwagi na to, że omacnica żeruje w kukurydzy od początku kwitnienia, kiedy kukurydza nierzadko ma 2,5-3 m wysokości).

choroby kukurydzy

Wszystkie choroby, zwłaszcza te występujące w dużym nasileniu, mogą negatywnie wpłynąć na obniżenie plonów oraz pogorszenie jakości ziarna. W walce z chorobami kukurydzy w pierwszej kolejności powinniśmy skupić się na zaprawie nasiennej oraz metodach agrotechnicznych, takich jak prawidłowy płodozmian oraz zagospodarowanie lub zniszczenie resztek pożniwnych, a ostatecznie skorzystać ze środków ochrony roślin.

Uprawa kukurydzy - najgroźniejsze choroby:

• zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi
• fuzarioza kolb kukurydzy (wiele różnych form, m.in.: Fusarium moniliforme, Fusarium graminearum)
• żółta plamistość liści kukurydzy
• głownia kukurydzy
• głownia pyląca kukurydzy
• drobna plamistość liści kukurydzy

Poznaj szczegółowo wszystkie choroby kukurydzy klikając tutaj!

zbiór kukurydzy na ziarno

W przypadku kukurydzy uprawianej na ziarno zbiór jest możliwy do przeprowadzenia po osiągnięciu przez ziarno dojrzałości fizjologicznej. Dojrzałość fizjologiczna odpowiada wilgotności ziarna w granicach 40-38% i przejawia się pojawieniem tzw. "czarnej plamki" przy zarodku - u nasady ziarniaka. Osiągnięcie przez ziarno dojrzałości fizjologicznej wyznacza jedynie początek terminu, kiedy zbiór kukurydzy na ziarno jest możliwy. Kukurydza, jednak nadal oddaje wodę z ziarna, a kolejne progi jego wilgotności możemy określić mianem ekonomicznego oraz fizjologicznego.

Pierwszy z nich wynosi 30% i jest to poziom wilgotności, dla którego punktu skupu kukurydzy określają cenę tzw. „ziarna mokrego” – każdy % poniżej lub powyżej tej wartości wiąże się ze wzrostem lub spadkiem ceny za tonę ziarna. Drugi próg to 14% - pozwala on na składowanie i przechowywanie ziarna, ponieważ to właśnie poniżej tej wartości nie zachodzą w ziarnie procesy fizjologiczne prowadzące do jego „psucia”.

ZAPOZNAJ SIĘ Z NASZĄ OFERTĄ ODMIAN, KTÓRE SZYBKO DOSYCHAJĄ NA POLU
 

zbiór kukurydzy na kiszonkę

W zależności od tego, jaką paszę i dla jakiej grupy zwierząt chcemy uzyskać, powinniśmy zachować właściwy termin zbioru odmiany kukurydzy, gdyż wpływa on istotnie na jakość pozyskanej paszy, a przede wszystkim jakość i łatwość jej zakiszania oraz przechowywania. Termin zbioru związany jest z fazą rozwojową rośliny. Przy zbiorze kukurydzy na kiszonkę z całych roślin powinniśmy go wykonać w dojrzałości woskowej ziarna, przy zawartości suchej masy w całych roślinach na poziomie od 30 do 35%. W erze odmian stay green to właśnie zawartość suchej masy w roślinach powinna być wyznacznikiem terminu zbioru, ponieważ dla odmian dłużej utrzymujących żywotność części zielonych, stopień dojrzałości ziarna nie odpowiada już zawartości suchej masy w całych roślinach.